Jak wszyscy dorośli wiemy, że śmierć jest ostatnią fazą życia człowieka. Jest ostatnim i zarazem trudnym doświadczeniem życia. Każdy ma prawo do przeżywania śmierci po ludzku i jeśli wierzymy w życie wieczne, po chrześcijańsku. Wobec tajemnicy śmierci człowiek jest bezsilny, dlatego często właśnie wiara daje nadzieję i pocieszenie. Gdy jesteśmy niewierzący to tym bardziej należy sobie i dzieciom wyjaśnić, iż coś się zaczyna i coś kończy, również nasze życie.
Śmierć kogoś bliskiego jest dla nas- dorosłych wielką traumą , tragedią, ale jak ten problem wytłumaczyć naszym dzieciom, szczególnie tym mniejszym do 10-12 roku życia ? Najważniejsze to starać się mówić prawdę. Dzieci tak jak my, a nawet bardziej autentycznie czują, widzą, wiedzą.
Nie ma sensu ukrywanie przed nimi czegokolwiek. Gdy będziemy kłamać, fantazjować, że babcia gdzieś wyjechała, brat daleko się uczy itp. dziecko może stracić do nas zaufanie, może też to wywołać w dziecku lęk , niepokój, strach. Nie można mówić, że siostrzyczka zasnęła, bo dziecko będzie czekało i pytało, kiedy się siostra obudzi. Milczenie, unikanie tematu również nić nie da, bo dzieci będą się dopytywali, co się stało z babcią, dziadkiem, Nie rozmawiając z dzieckiem, unikając tematu nie sprawicie, że dziecko będzie cierpiało mniej. Odwrotnie – będzie cierpiało bardziej.
Należy przygotować się na najtrudniejsze pytania, bo dzieci pytają wprost. Będą zadawać nam coraz to trudniejsze pytania i wówczas możemy się pogubić, a stan żałoby dla nas samych staje się bardzo trudny i uciążliwy. Przekaz o śmierci bliskiej osoby powinien być prosty i komunikatywny , mówiąc maluchowi prawdę traktujemy go poważnie i z szacunkiem, oczywiście język mowy dostosowujemy do możliwości poznawczych dziecka.
Inaczej rozmawiamy z czterolatkiem, inaczej z dziesięciolatkiem. Ogólnie tłumaczymy: np: Marysiu, wiem,że bardzo kochałaś babcię, ona też Cię kochała, babcia przeżyła długie, piękne życie, urodziła mnie, bym mogła urodzić Ciebie, tak już jest ,że przekazujemy jak gdyby swoje życie swoim dzieciom, babcia urodziła też Twoich wujków, miała piękną rodzinę, starała się przeżyć życie jak najlepiej, jednak zachorowała, nie potrafiła wyzdrowieć, była słaba i nadszedł takie dzień, wczoraj Twoja babcia umarła, odeszła od nas na zawsze, będziemy o niej pamiętać i często wspominać, zostały nam jej zdjęcia, filmy. Za parę dni pójdziemy na cmentarz i pochowamy ją w grobie, wierzymy też, że jej duch nie umarł i teraz babcia patrzy na z góry i cieszy się, że dobrze się uczysz, jesteś grzeczną i dzielną dziewczynką.
I na zakończenie jeszcze jedno pytanie: czy dzieci powinny uczestniczyć w pogrzebie?
Dzieci mogą brać udział w ceremonii pogrzebu, wydaję mi się, że nawet powinny, by zrozumieć, że śmierć jest nieuchronna, dotyczy każdego człowieka, zawiera się w naszej egzystencji. Maluchy przed pójściem na cmentarz muszą być jednak do tego przygotowane, poprzez właśnie taką szczerą rozmowę. A czy dziecko będzie uczestnikiem w ostatnim pożegnaniu – tę decyzję zostawmy rodzicom i poglądom.
Sumując, dlaczego tak ważne jest, aby rozmawiać z dziećmi o śmierci. Otóż nie można ciągle chronić dziecka przed trudnościami, smutkami, nieszczęściami, jakie niesie życie, należy o tym dyskutować, wprowadzając w ten sposób dziecko w dorosłość. W przypadku śmierci w rodzinie, trzeba wspominać zmarłego, nie tłumić emocji, pozwolić na krzyk i płacz, to uczy pokory, wrażliwości i godności ludzkiej. Nasze dzieci bardzo dobrze odbierają emocje i możemy je uczyć od najmłodszych lat, by dawały sobie do nich prawo.